Zijn data van een SSD terug te halen? Wij vertellen het je!

Een Hard Disk Drive (HDD) wordt steeds vaker vervangen door een Solid State Drive (SSD). En dat is niet voor niets. Een SSD is veel sneller dan een HDD en heeft een kleinere toegangstijd. Aan een SSD kleeft echter ook een groot nadeel: als de disk defect raakt, is het in de meeste gevallen vrij lastig om gegevens die erop staan te herstellen. Hoe dat precies komt? Dat vertellen we je hieronder.

Flash geheugen

Een SSD maakt gebruik van flash geheugen. Het ‘vervelende’ aan flash geheugen is dat je dit moet wissen vóór je erop kunt schrijven. Gebruik je flash geheugen voor het eerst, dan kan er meteen informatie op geschreven worden. Wordt die informatie naderhand aangepast, dan moet deze eerst worden verplaatst, zodat de geheugenlocatie gewist kan worden. Pas als dat is gebeurd, kan de juiste informatie op de gewiste geheugenlocatie worden geschreven.

Je zult zelf wel begrijpen dat al deze extra stappen voor de nodige vertragingen zorgen. Maar dat is nog niet alles: daarnaast kan flash geheugen slechts een beperkt aantal keer beschreven worden en extra stappen worden ook gezien als schrijfopdrachten. Om hier iets aan te doen, is een aantal technieken ontwikkeld. Deze technieken kunnen er uiteindelijk voor zorgen dat je data wel of niet van een SSD kunt herstellen.

Garbage collection

Een ‘page’ is de kleinste geheugenlocatie op een SSD. Meerdere ‘pages’ samen vormen een ‘block’. Een SSD is niet in staat een ‘page’ te wissen, maar kan alleen volledige ‘blocks’ wissen. Zitten er in een ‘block’ ‘pages’ die niet meer worden gebruikt, dan moet een SSD het volledige ‘block’ verplaatsen naar een ander ‘block’. Hierbij worden natuurlijk alleen die ‘pages’ beschreven die nog in gebruik zijn. Het oorspronkelijke ‘block’ wordt daarna gewist. De informatie die niet meer in gebruik was en aanwezig was in bepaalde ‘pages’ gaat daarbij verloren. Dit lijkt onbelangrijk, maar veel data recovery software kan de informatie die in ongebruikte ‘pages’ aanwezig is nog uitlezen. Dit is echter uiteraard niet meer mogelijk op het moment dat deze pages gewist zijn.

TRIM

Met behulp van het TRIM commando kan het besturingssysteem aangeven welke ‘blocks’ niet meer in gebruik zijn. De SSD kan die vervolgens wissen. Lege ‘blocks’ zijn immers sneller te beschrijven dan ‘blocks’ waarop nog data staat die eigenlijk niet meer gebruikt worden. Als een SSD geTRIM’d is, is ook minder garbage colllection nodig. Garbage collection is het (weer) leegmaken van bezette cellen van de HDD. Of TRIM is ingeschakeld, kun je controleren door als administrator een command prompt venster te openen en het volgende commando in te voeren: ‘fsutil behavior query disabledeletenotify’. Als je vervolgens de reactie ‘DisableDeleteNotify = 0’ krijgt, betekent dit dat alles in orde is.

Data herstel bij een HDD versus data herstel bij een SSD

Nu duidelijk is geworden wat garbage collection en TRIM precies inhouden, is ook gemakkelijker te begrijpen waarom het zo lastig is ‘verloren data’ op een SSD te herstellen. Als bestanden op een HDD worden gewist, worden eigenlijk alleen de referenties naar de bestanden in de partitietabel gewist. De bestanden zelf worden dus eigenlijk niet gewist en dat is ook helemaal niet nodig. Een HDD kan die bestanden namelijk gewoon overschrijven. Dit is ook het principe waar bij veel data recovery software gebruik van wordt gemaakt. Voor een SSD geldt dat data niet overschreven kan worden. In plaats daarvan zijn er voor het aanpassen van data op een geheugenlocatie verschillende stappen nodig die een SSD trager maken. Door de ongebruikte data te wissen wordt de SSD sneller. Het gevolg hiervan is wel dat als je ‘verloren data’ op een SSD wil laten herstellen, de kans groot is dat die al gewist zijn en dus niet terug te halen zijn.

Het belang van back-uppen

Wil je het risico op het verloren gaan van bestanden zo klein mogelijk maken, dan doe je er verstandig aan regelmatig een back-up te maken, helemaal wanneer je gebruikmaakt van een SSD. Wanneer een SSD defect raakt is moeilijk te voorstellen, maar je kunt – net als bij een HDD – wel de Self-Monitoring Analysis and Reporting Technology (SMART)-status uitlezen. Maar let op! Hou er rekening mee dat SMART vooral geoptimaliseerd is voor HDD’s en minder efficiënt en betrouwbaar is voor SSD’s. Hulp nodig? Schakel mensen in die gespecialiseerd zijn in laptop reparatie in Rotterdam.